مروری بر تاریخچه کاخ اردشیر بابکان فیروزکوه

کاخ اردشیر بابکان یکی از جاذبه های توریستی تاریخی استان تهران در شهر فیروزآباد است که در 3 کیلومتری شهرستان فیروزآباد واقع شده است. گذر کردن نهر آبی از بخش شرقی کاخ از دلایل آبادانی محوطه ای که کاخ ساسانی در آن احداث شده است می باشد. همچنین از بناهای نزدیک کاخ اردشیر بابکان می توان به امامزاده جعفر، چندین سنگ قبر تاریخی و بسیار کهن، قلعه‌ حسن آباد، چند روستای تاریخی، ساختمان آشپزخانه، آتشکده و نقارخانه اشاره نمود. بر طبق نوشته های باقی مانده از دوران ایران کهن، به نظر می رسد بنای تاریخی این کاخ به دست اردشیر بابکان که لقب بنیانگذار سلسله‌ ساسانیان را از آن خود کرده است، در قرن سوم میلادی در دوران حکومت اردوان پنجم ساخته شده است. البته در برخی از نوشته های ایران کهن نیز مشاهده می شود که اردشیر پس از پیروزی بر اردوان پنجم در مجاورت شهر گور که نام قدیمی شهر فیروزآباد امروزی بوده است، و در نزدیکی یک برکه ی بزرگ عمارتی مهم و ارزشمند را احداث کرده.

متون تاریخی جالبی نیز وجود دارد که به دست مورخین و در قرون گذشته ثبت شده است. به نظر می رسد که نویسندگان این نوشته ها، توضیحاتی قابل توجه را در مورد عمارت کاخ، در اختیار بازماندگان قرار داده اند. برخی از آن ها اعتقاد دارند که آتشکده ای بسیار بزرگ، در فیروزآباد احداث شده است که می توان آن‌ را به دلیل وسعت زیادش نسبت به سایر آتشکده های موجود در استان فارس به آتشکده‌ اعظم نامید. مرحوم پیرنیا نیز در مورد این بنا نظر جالب و قابل توجهی ارائه کرده ‌است که دانستن آن خالی از لطف نخواهد بود. ایشان در نوشته ای بیان کردند که آتشکده‌ فیروزآباد که به بارین نیز شهرت دارد، در سال 224 میلادی احداث و به عنوان یکی دیگر از بناهای مهم آن دوره محسوب می شود. وی معتقد است که ایران شناسان غربی کمر همت بسته اند تا این آتشکده را برای عموم به عنوان کاخ اردشیر معرفی کنند. درحالی که این چنین نیست و به نظر می رسد از ملزومات نام گذاری عمارتی به کاربری کاخ، نیازمند فضاها و مکان‌های مخصوصی است که در این بنای تاریخی به چشم نمی خورد. برخی می گویند که این بنا آتشکده است، و برخی دیگر می گویند که کاخ است.
 

همانگونه که در متن فوق ذکر شد، عمارت کاخ اردشیر بابکان یکی از بناهای تاریخی و مهم باقی مانده از دوران حکومت ساسانیان است که از نظر معماری و نوع ساختار آن، به عنوان یکی دیگر از آثار ارزشمند ایران باستان شناخته می شود. به نظر می رسد نوع ساختمان این عمارت از سه بخش تشکیل شده است که می توان به ایوانی مرتفع، سه تالار گنبددار و حیاطی با دو ایوان و تالارهایی در مجاورت آن، اشاره کرد. یکی از نکات مهم در معماری صورت گرفته‌ این کاخ زیبا و فوق العاده استفاده‌ سازندگان آن از مصالح سنگ و گچ است که در دوران خود بسیار مهم و باشکوه تلقی می شدند. معماران این بنای کهن، نقشه‌ آن‌ را در بخش باختری و آن سوی رودخانه‌ با زیربنایی بالغ بر 55 در 104 متر طراحی کرده بوده اند.

در سفر به شهرستان فیروزکوه بازدید از چشمه خمده و تنگه ساواشی را نیز به شما پیشنهاد می دهیم.